Chemiczne oczyszczanie surowego destylatu.

Teoria, praktyka, sprzęt, kolumna
pezet
30%
30%
Posty: 41
Rejestracja: 2008-03-08, 14:28

Post autor: pezet » 2010-03-06, 15:27

Stoją bo chemii nie używa.
Niech mu stoją jak najdłużej! Jak będzie je właściwie pielęgnował to może się łupieżu dochowa. Łupież to takie niedościgłe marzenie owłosionych inaczej, niejeden chciałby go mieć. Nie po to, aby z niego chałwę robić, ale tak dla dobrego samopoczucia.

3dreamer
10%
10%
Posty: 15
Rejestracja: 2007-03-10, 21:36
Lokalizacja: lubelskie

Post autor: 3dreamer » 2010-03-08, 18:35

Witam wszystkich.
Znalazłem ciekawy artykuł jak się czyści alkohol i jaki ma wpływ jakość wody :-)
http://www.rynki.pl/index.php?option=co ... view&id=80

alvid
80%
80%
Posty: 485
Rejestracja: 2011-01-31, 08:33

Post autor: alvid » 2011-07-16, 12:16

Witam serdecznie !!!!!
Kiedyś dawno czytałem na forum Oliwki o czyszczeniu destylatu perhydrolem , ale nie mogę tego tematu odnaleźć . Ogólnie zasada była taka :

1. Rozcieńczenie spirytusu do 50 proc.
2. Podawanie wyliczonej ilości pehydrolu
3. Sprawdzanie węglem aktywowanym czy pehydrol nadal reaguje czy już zakończył utlenianie co uwidaczniało się wydzielaniem gazu na powierzchni kawałka węgla .
4. Finalna destylacja

Jestem ciekaw czy ktoś stosuję tę metodę i jakie są tego efekty ?
Pozdrawiam !!!
Piotrek

Awatar użytkownika
waldi
60%
60%
Posty: 204
Rejestracja: 2008-04-09, 12:43
Lokalizacja: Dolnośląskie

Post autor: waldi » 2011-07-16, 16:55

Kiedyś zrobiłem próbę,czyszczenia chemicznego zebranych pogonów ok 15l.Nie wiem jaki %miały,dolałem do nich wodę utlenioną(perhydrol)15ml na1litr,oraz 2gr sodki na 1litr.Tak stało 2-3 tygodnie,jak znalazłem czas dolałem wody też z 15l (chodziło głównie o przykrycie grzałek)i destylacja.Efekt końcowy przerósł moje oczekiwania,wyciągnąłem z tego parę litrów spirytusu,który nie odbiegał od tego destylowanego bez chemii.Jedynie świadomość,że tam była chemia przytłacza.Ale są rozwiązania gdzie spirytus gorszej jakości po chemii nie przeszkadza :)

zbyszek1281
101%
101%
Posty: 2012
Rejestracja: 2006-05-12, 22:49

Post autor: zbyszek1281 » 2011-07-16, 20:23

Koledzy jak trochę przeczytacie temat od początku to nie będziecie błądzić i przypuszczać w stylu "gdzieś na Oliwce było opisane". Życzę miłej lektury :book

Awatar użytkownika
kedrap
0%
0%
Posty: 3
Rejestracja: 2011-09-05, 22:25

Post autor: kedrap » 2011-09-09, 12:36

Wyciągam ten stary, długi temat, bo mam ciągle wątpliwości i jednego szczegółu odnośnie miareczkowania NaOH i KMnO4 nie rozumiem.

Rozumiem, że w kroku pierwszym (miareczkownie NaOH) dążymy do tego, aby obliczyć ile tej zasady dodać do naszej surówki. Celem jest osiągnięcie ph 8.

Natomiast nie znajduję nigdzie informacji celu miareczkowania KMnO4. Mamy już naszą surówkę o ph 8 z wytrąconymi solami po dodaniu NaOH i co teraz? Miareczkujemy KMnO4 żeby osiągnąć co? Chcemy osiągnąć jakiś ściśle określony poziom ph? Jeśli tak to jaki? Na podstawie czego stwierdzimy ile KMnO4 dodać?? :wall

Jeśli są chemicy na tym forum, to poproszę o szczegółowe wskazówki. Może to ogarniemy...

Awatar użytkownika
OLO 69
100%
100%
Posty: 1593
Rejestracja: 2009-11-23, 14:01

Post autor: OLO 69 » 2011-09-09, 13:57

Ostatnio zrobiłem próby z chemią dla pogonu 94% ze zbożówki. Rozrobiłem to do 50%.
Mogę stwierdzić że dawka 0,1 g/l NAOH dodana do jednego litra była wystarczająca.
Na drugi dzień dodałem 1 ml perhydrolu 30% na litr i też uważam że ta dawka jest wystarczająca.
Po rozcieńczeniu do około 15% wodą i przedestylowaniu otrzymałem bezzapachowy spirytus. Jednak w smaku po rozrobieniu do 40% smak wódki jest trochę inny od tego bez chemii.
Dla jednych może okazać się lepszy. Dla innych gorszy.

@kedrap
KMNO4 działa podobnie jak perhydrol. Jest to silny utleniacz. Trzeba sobie samemu znaleźć odpowiednią dawkę.
Lepszy i mniej kłopotliwy w stosowaniu jest perhydrol lub zwykła woda utleniana z apteki.
Pozdrawiam.
Ostatnio zmieniony 1970-01-01, 01:00 przez OLO 69, łącznie zmieniany 2 razy.
OLO 69

cemik1

Post autor: cemik1 » 2011-09-09, 14:51

Przedawkowanie perhydrolu nie jest zbyt szkodliwe. Po prostu utleni się alkohol etylowy. A ile możemy do stracić przy dawkowaniu 1ml/l? Pewnie niewiele.

Awatar użytkownika
Yaromir
101%
101%
Posty: 209
Rejestracja: 2007-04-09, 21:06
Lokalizacja: z kątowni

Post autor: Yaromir » 2011-09-09, 15:18

Kiedyś dawno temu temat był na Oliwce - przytoczę tu istotny fragment:
czapa
Witam.
Odnośnie nadmanganianu to w tym momencje nie potrafię Ci ZOR odpowiedzieć czy dawka 100g nadmanganianu jest odpowiednia czy zbliżona do odpowiedniej. Każdy przypadek (produkt) trzeba raczej rozpatrywać osobno, ale pewnie uda się określić jakąś wartość uśrednioną.
Cytując za książką '' Gorzelnictwo i Drożdżownictwo autorstwa
J.Jarocińskiego i K. Jarosza WSiP 1980 r. str. 231-232
'' i Pana Andrzeja
"W warunkach przemysłowych prowadzone jest chemiczne oczyszczanie spirytusu
surowego przed jego powtórną rektyfikacja.
Chemiczne oczyszczanie surowego spirytusu ma na celu zmniejszenie ilości
kwasów i estrów oraz utlenienie niektórych znajdujących się w surówce związków
chemicznych wywierających ujemny wpływ na właściwości degustacyjne spirytusu.
Zmniejszanie ilości kwasów i estrów osiąga się przez dodanie do surowego
spirytusu roztworu ługu sodowego. Wówczas wolne kwasy organiczne zawarte w
spirytusie surowym tworzą praktycznie nielotne sole.
Również estry pod wpływem ługów ulegają zmydleniu. Powstają wówczas sole
odpowiednich kwasów i uwalnia się alkohol.
Natomiast w celu usunięcia z surowego spirytusu niektórych zapachowych
związków chemicznych dodaje się do niego roztwór nadmanganianu potasowego
silnego utleniacza. I proces ten musi być prowadzony w środowisku lekko
zasadowym. W wyniku takiego procesu następuje utlenienie aldehydów do postaci
odpowiednich kwasów które reagując z potasem z nadmanganianu potasowego oraz
sodem ługu sodowego tworzą jak uprzednio niskolotne sole.
Ale ług i nadmanganian potasowy dodane do surowego spirytusu w nadmiarze mogą
wywołać ujemne skutki. Stąd też ilość dodawanego ługu oblicza się na podstawie
analizy spirytusu surowego na zawartość kwasów i estrów. Natomiast ilość
dodawanego roztworu nadmanganianu potasu określa się przez miareczkowanie
określonej ilości mianowanego roztworu nadmanganianu potasu, badanym spirytusem
aż do momentu uzyskania określonego zabarwienia".
Poszperałem jeszcze i znalazłem wykaz norm, które jasno określają w jaki sposób zrobić te analizy i tak:
Symbol i numer dokumentu:
PN-A-79529-11:1997
Tytuł:
Wyroby spirytusowe gatunkowe. Metody badań. Oznaczanie zawartości estrów
Abstakt:
Podano miareczkową metodę oznaczania zawartości estrów po zmydleniu, 3str.

PN-A-79529-11
Tytuł:
Napoje spirytusowe i spirytus butelkowany. Metody badań. Część 11: Oznaczanie zawartości estrów
Abstakt:
Podano metody oznaczania zawartości estrów w napojach spirytusowych: metodę chromatograficzną oraz metodę miareczkową

PN-A-79529-10:1997
Tytuł:
Wyroby spirytusowe gatunkowe. Metody badań. Oznaczanie kwasowości
Abstakt:
Podano miareczkową metodę oznaczania kwasowości wobec fenoloftaleiny, 2str

PN-A-79528-4:2000
Tytuł:
Spirytus (alkohol etylowy). Metody badań. Oznaczanie zawartości aldehydów

Abstakt:
Podano pięć metod oznaczania zawartości aldehydów: - metodę kolorymetryczną z odczytem fotometrycznym, z zastosowaniem odczynnika Schiffa przygotowanego z kwasem chlorowodorowym, - metodę kolorymetryczną z odczytem wizualnym, z zastosowaniem odczynnika Schiffa przygotowanego z kwasem chlorowodorowym, - metodę kolorymetryczną z odczytem fotometrycznym, z zastosowaniem odczynnika Schiffa przygotowanego z kwasem siarkowym (VI), - metodę kolorymetryczną z odczytem wizualnym, z zastosowaniem odczynnika Schiffa przygotowanego z kwasem siarkowym (VI), - metodę miareczkową. Metody kolorymetryczne stosuje się do spirytusu rektyfikowanego, spirytusu surowego i etanolu absolutnego. Metoda miareczkowa ma zastosowanie do analizy spirytusu surowego i etanolu absolutnego farmaceutycznego, zwykłego i paliwowego dla prób zawierających aldehydy w ilościach większych niż 0,1 g/l spirytusu 100 procent obj. lub 0,01 procent ułamka masowego, 11str.

PN-A-79528-5:2000
Tytuł:
Spirytus (alkohol etylowy). Metody badań. Oznaczanie zawartości fuzli

Abstakt:
Podano dwie kolorymetryczne metody oznaczania zawartości fuzli, metodę z użyciem 2-metylo-propan-1-olu (alkoholu izobutylowego) (stosowaną we Wspólnocie Europejskiej) do oznaczania zawartości fuzli w spirytusie rektyfikowanym i w etanolu absolutnym farmaceutycznym specjalnym oraz metodę z użyciem mieszaniny 3-metylo-butan-1-olu (alkoholu izoamylowego) i 2-metylo-propan-1-olu (alkoholu izobutylowego) do oznaczania zawartości w fuzli spirytusie surowym i etanolu absolutnym farmaceutycznym i zwykłym

PN-A-79528-9:2000
Tytuł:
Spirytus (alkohol etylowy). Metody badań. Pomiar czasu odbarwiania roztworu manganianu (VII) potasu


Abstakt:
Podano metodę pomiaru czasu odbarwiania roztworu manganianu (VII) potasu (liczba Langa) w spirytusie rektyfikowanym, 4str

PN-A-79529-1:1996
Tytuł:
Wyroby spirytusowe gatunkowe. Metody badań. Zakres badań i postanowienia ogólne
Abstakt:
Podano wykaz metod badań przy ocenie jakości oraz postanowienia ogólne dotyczące pobierania próbek, oznaczania zawartości alkoholu metylowego, fuzli, aldehydów, kwasów, estrów, furfuralu i cyjanowodoru, czystości odczynników i zaświadczenia
o wynikach badań, 3str

PN-A-79529-1:2005
Tytuł:
Napoje spirytusowe i spirytus butelkowany. Metody badań. Część 1ostanowienia ogólne
Abstakt:
Podano postanowienia ogólne dotyczące metod badań napojów spirytusowych i spirytusu butelkowanego. Określono wymagania dotyczące jakości wody, czystości odczynników, aparatury i przyrządów, wyrażania wyników oraz sprawozdania z badań.
Wszystko można znaleźć na stronie http://www.pin.atr.bydgoszcz.pl/i_katal ... trona=1012 . Może ktoś ma dostęp do tych norm bo są płatne (chętnie odkseruję za drobną opłatą). Sam jestem nimi zainteresowany. Jeśli chodzi o analizy i wstępne ustalenia nie ma problemu żebym je zrobił. Narazie nie mam co analizować hehe.
ktoś próbował wtedy z tym odbarwianiem , niestety nie wyszło nic konkretnego
jeśli chodzi o próbę Langa:
Czas odbarwiania roztworu nadmanganianu, próba Langa jest to ocena jakościowa polegająca na określeniu czasu, po którym rozpuszczalnik na bazie alkoholi, zmieszany z wzorcowym roztworem nadmanganianu potasowego, w temperaturze 20°C, osiągnie zabarwienie specjalnego wzorca. Próbę Langa stosuje się do oceny śladowych zawartości substancji, łatwo ulegających utlenieniu, np.: aldehydów, związków nienasyconych i innych. Ich obecność w rozpuszczalniku alkoholowym powoduje nieprzyjemny zapach, zmianę barwy, zwiększenie kwasowości i wydzielanie osadów. Parametr ten jest także stosowany do oceny jakości takich rozpuszczalników, jak: alkohole (etylowy, metylowy, propionowy itd.), ketony (aceton, metyloetyloketon) i inne.
są potrzebne odczynniki i szkło miarowe - generalnie na warunki domowe gra nie warta świeczki stąd utarło się stosować z góry określone ilości lub dobrać eksperymentalnie samemu.

Jeśli jednak chcesz drążyć temat to proszę:
POMIAR CZASU ODBARWIANIA ROZTWORU NADMANGANIANU(VII)POTASU (próba Langa)

Czas odbarwiania roztworu nadmanganianu(VII) potasu jest to czas liczony w minutach, potrzebny do zrównania barwy próbki z barwą wzorca, po dodaniu roztworu nadmanganianu(VII)potasu.

1. PRZYGOTOWANIE DO ANALIZY

Pobrana próbka alkoholu etylowego rolniczego jest przechowywana w hermetycznym pojemniku zabezpieczającym ją przed dostępem powietrza i wilgoci. Należy przestrzegać, aby zamknięcie pojemnika nie miało kontaktu z próbką, i nie stosować żadnych substancji uszczelniających to zamknięcie.
Przed przystąpieniem do wykonania analizy pobraną próbkę miesza się w celu jej ujednolicenia.

2. ODCZYNNIKI

Do oznaczania stosuje się następujące odczynniki chemiczne o czystości analitycznej:
1) roztwór nadmanganianu(VII)potasu o stężeniu 1 mmol/l, przygotowany bezpośrednio przed użyciem;
2) roztwór barwny A (czerwony), przygotowany w następujący sposób: w kolbie miarowej o pojemności 1.000 ml rozpuszcza się 59,50 g chlorku kobaltu(II) (CoCl2 x 6H2O) w roztworze kwasu chlorowodorowego sporządzonego z 25 ml kwasu chlorowodorowego o gęstości r = 1,19 g/ml i 975 ml wody, a następnie uzupełnia się do objętości 1.000 ml roztworem kwasu;
3) roztwór barwny B (żółty), przygotowany w następujący sposób: w kolbie miarowej o pojemności 1.000 ml rozpuszcza się 45,00 g chlorku żelaza(III) (FeCl3 x 6H2O) w roztworze kwasu chlorowodorowego sporządzonego z 25 ml kwasu chlorowodorowego o gęstości r = 1,19 g/ml i 975 ml wody, a następnie uzupełnia się do objętości 1.000 ml roztworem kwasu;
4) wzorcowy roztwór barwny, przygotowany w następujący sposób: do kolby miarowej o pojemności 100 ml odmierza się pipetą 13 ml roztworu A i 5,5 ml roztworu B, po czym uzupełnia do objętości 100 ml wodą o temperaturze 20°C.
Roztwory barwne A i B można przechowywać w temperaturze 4°C kilka miesięcy, natomiast wzorcowy roztwór barwny przygotowuje się bezpośrednio przed użyciem.

3. APARATURA

Do oznaczania stosuje się:
1) probówki Nesslera o pojemności 100 ml wykonane z przezroczystego, bezbarwnego szkła, z podziałką do 50 ml i korkiem z matowego szkła, lub probówki zwykłe, bezbarwne o średnicy około 20 mm;
2) pipety o pojemności: 1, 2, 5, 10 i 50 ml;
3) termometr o zakresie pomiarowym do 50°C z działką elementarną 0,1°C lub 0,2°C;
4) wagę analityczną;
5) łaźnię wodną z możliwością utrzymania temperatury 20±0,5°C;
6) kolby miarowe o pojemności 100 i 1.000 ml z doszlifowanymi korkami.

4. WYKONANIE OZNACZANIA

Do probówki Nesslera odmierza się 50 ml z próbki (w przypadku użycia zwykłej probówki odmierza się 10 ml). Probówki umieszcza się w łaźni wodnej o temperaturze 20°C. Następnie do probówki dodaje się 1 ml lub 5 ml (w zależności od ilości użytej próbki) roztworu nadmanganianu(VII)potasu, miesza się, odnotowuje czas i pozostawia w łaźni wodnej w temperaturze 20°C. Do drugiej probówki Nesslera odmierza się 50 ml wzorcowego roztworu barwnego, a w przypadku stosowania zwykłej probówki o takiej samej średnicy 10 ml wzorcowego roztworu barwnego. Obserwuje się zmianę barwy próbki i porównuje się ją z barwą wzorca na białym tle. Odnotowuje się czas, w jakim próbka osiągnęła tę samą barwę co roztwór wzorcowy.

5. OBLICZANIE WYNIKU

Jako wynik końcowy pomiaru podaje się liczony w minutach czas zrównania barwy badanej próbki z barwą wzorca.
Dla alkoholu etylowego rolniczego czas ten wynosi co najmniej 18 minut przy temperaturze 20°C.

6. POWTARZALNOŚĆ

Różnica czasu między dwoma oznaczeniami przeprowadzonymi jednocześnie lub w krótkim odstępie czasu przez tego samego analityka, na tej samej próbce i w takich samych warunkach, nie powinna przekraczać dwóch minut.
Więcej tutaj:
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI

z dnia 3 lipca 2003 r.

w sprawie metod analiz alkoholu etylowego rolniczego oraz metod pobierania próbek do celów urzędowej kontroli pod względem jakości handlowej
http://lex.pl/serwis/du/2003/1318.htm

Awatar użytkownika
kedrap
0%
0%
Posty: 3
Rejestracja: 2011-09-05, 22:25

Post autor: kedrap » 2011-09-09, 20:08

Yaromir, wielkie dzięki!!! Tego własnie szukałem. :brawo :brawo
Zabieram się do analizowania.

Awatar użytkownika
Yaromir
101%
101%
Posty: 209
Rejestracja: 2007-04-09, 21:06
Lokalizacja: z kątowni

Post autor: Yaromir » 2011-09-09, 22:07

nie ma za co :wink: ,

o ile miareczkowanie NaOH jest zrozumiałe, (moim zdaniem lepiej jako wskaźnika używać fenoloftaleiny - zmiana barwy zaczyna się od PH 8.3 dla błękitu bromotymolowego kończy się już na 7.6 ) to z tym KMnO4 zupełnie nie łapię jak określić analitycznie potrzebną ilość, może w którejś wymienionej normie jest to bardziej szczegółowo opisane? normy są niestety płatne.

jeśli chcesz się pobawić to na oliwce cytowany wcześniej Czapa pisał:
KMnO4 - na podstawie miareczkowania określonej ilości roztworu KMnO4 (np. 1cm3 zawierającego 0.002g KMnO4) miareczkuje się spirytusem (otrzymanym destylatem) do otrzymania odpowiedniego zabarwienia.
z tego co wiemy badany spirytus powinien mieć odczyn lekko zasadowy - czyli powinien być zaprawiony ługiem, ale próby z tą metodą nie wychodziły może by spróbować odwrotnie? - miareczkować próbkę spirytusu roztworem mianowanym KMnO4 tak jak jest to opisane tutaj:
http://www.chemia.odlew.agh.edu.pl/cho_ ... czkowa.pdf
patrz "OKSYDYMETRIA"

Awatar użytkownika
kedrap
0%
0%
Posty: 3
Rejestracja: 2011-09-05, 22:25

Post autor: kedrap » 2011-10-02, 16:29

Kolejne pytanie do chemików. Dalej nurtuje mnie ten problem.

Jeśli wiemy, że perhydrol utlenia niepożądane związki w destylacie, oraz jest w stanie utleniać etanol, to skąd mamy pewność, że najpierw utleniają się te niepożądane związki? Przecież jeśli jest ich powiedzmy 0.5% w destylacie, to wlewając perhydrol cząsteczka H2O2 ma 95% szans na zderzenie z czasteczką etanolu, a tylko 0.5% na zderzenie z tą zbędną czasteczką. :nie_wiem

Perhydrol z tego co wiem jest dość mocno reaktywny, więc jak to się dzieje, że najpierw utlenia to co nie chcemy w destylacie, a dopiero nadmiar perhydrolu reaguje z etanolem (przynajmniej tak było pisane kilka wpisów wcześnie).

bnp

Post autor: bnp » 2011-10-02, 17:28

zapewne jest tak że etanol jest mniej reaktywny niż pozostałe zanieczyszczenia i trudniej się utlenia
na pewno nie jest tak że dopiero nadmiar H2O2 utlenia alkohol .
szybkość utleniania zależy od pH roztworu, dla oczyszczania spirytusu zalecając odczyn lekko zasadowy.

Awatar użytkownika
TeddyBeers
70%
70%
Posty: 326
Rejestracja: 2010-11-10, 10:25
Lokalizacja: UK

Post autor: TeddyBeers » 2011-10-09, 00:52

@ moderator / admin.
Mozna by temat troche uprzatnac, bo dosc ciekawy jest, ale stanowczo w nim za duzo postow typu "po co chemia? Przeciez to trucizna"

Teraz do rzeczy.

Zrobilem test NaOH, okolo 1.5-2g na 2 litry przedgonow** +/- 90%
Po 6h byla piekna warstwa olejopodobnej brazowej cieczy na dnie.
Po 24h jeszcze wiecej "oleju".
Wszystkie zapachy ropuszczalnikopodobne calkowicie zniknely.
Tylko, ze strasznie czuc "krecika"
Czy tak ma byc ?
Czy po prostu przedobrzylem z iloscia NaOH ?

Dodalem perhydrol i czekam co sie stanie.

Pytanie mam, czy dobrze wymierzylem ilosc sody kaustycznej.

Zrobilem to tak.
Do strzykawki wlalem 5ml 40% wodki, do tego dodawalem NaOH, w miedzyczasie mieszajac, az lacznie zrobilo sie 6ml cieczy.

Teoretycznie dodalem 1ml, czyli 2 gramy NaOH, ale praktycznie nie mam pojecia, czy soda kausytyczna rozpuszczona w wodzie po prostu sie sumuje z woda, czy tak jak spirytus z woda, ilosc cieczy po zmieszaniu nei jest suma pojemnosci obydwu.

**tzn nieczystosci z poczatku procesu - oddzielalem nawet 0.7 do 1l na 50l cukrowki, az przestalo calkowicie zalatywac smrodkami rozpuszczalniko podobnymi.



EDIT:
Po 30 minutach od dodania perhydrolu 35%, na dnie utworzyl sie bialy osad, a takze plywaja biale wiorki, takie jak kokosowe, lecz przezroczyste - rozumie, ze to utworzone sole ?
Aabratek, V=50l, ø76mm, H=150cm, sprężynki by karp55, P=4.1kW, 4m karbowanej DN16

Awatar użytkownika
Tofi
100%
100%
Posty: 1863
Rejestracja: 2006-01-05, 00:36
Lokalizacja: zDolny Śląsk
Kontaktowanie:

Post autor: Tofi » 2011-10-09, 01:00

TeddyBeers pisze: Zrobilem test NaOH, okolo 1.5-2g na 2 litry przedgonow** +/- 90%
[...]
Czy tak ma byc ?
Chemiczne oczyszczanie powinno dotyczyć frakcji właściwej, nie przedgonów. Przedgony możesz użyć jako płyn do spryskiwaczy.
Konstytucja RP - Art. 54. 1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

ODPOWIEDZ

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 92 gości